Ignaz Semmelweis: người tiên phong trong kiểm soát nhiễm trùng

Ignaz Semmelweis (1818–1865) là một bác sĩ người Hungary được coi là “cứu tinh của các sản phụ” nhờ những đóng góp mang tính cách mạng trong kiểm soát nhiễm trùng và phòng ngừa tử vong do nhiễm trùng hậu sản. Ông được công nhận là người phát hiện tầm quan trọng của vệ sinh tay trong y học, góp phần thay đổi cách chăm sóc sản phụ trên toàn thế giới.

Cuộc đời và sự nghiệp

Ignaz Philipp Semmelweis sinh ngày 1 tháng 7 năm 1818 tại Buda (nay là một phần của Budapest, Hungary). Ông học y khoa tại Đại học Vienna và hoàn thành chương trình vào năm 1844. Năm 1846, Semmelweis bắt đầu làm việc tại Bệnh viện Đa khoa Vienna, nơi ông chịu trách nhiệm giám sát khoa sản.

Vào thời điểm đó, tỷ lệ tử vong do sốt hậu sản (puerperal fever) trong khoa sản của bệnh viện rất cao. Semmelweis nhận thấy rằng tỷ lệ tử vong ở các sản phụ trong khoa do các bác sĩ phụ trách cao hơn nhiều so với ở các sản phụ được hộ sinh chăm sóc. Sau khi tiến hành nghiên cứu, ông phát hiện ra rằng các bác sĩ thường trực tiếp chuyển từ việc mổ xác vào phòng sinh mà không rửa tay. Điều này khiến cho các bệnh nhân bị nhiễm trùng từ tay của bác sĩ.

Năm 1847, Semmelweis đưa ra khuyến nghị rằng tất cả các bác sĩ và nhân viên y tế phải rửa tay bằng dung dịch clorua vôi (chlorinated lime) trước khi tiếp xúc với bệnh nhân. Điều này ngay lập tức làm giảm tỷ lệ tử vong do sốt hậu sản từ 18% xuống dưới 2%. Tuy nhiên, lý thuyết của ông về vệ sinh tay không được cộng đồng y học đương thời chấp nhận do thiếu sự hiểu biết về vi khuẩn và nhiễm trùng trong thời gian đó.

Sự từ chối và cái chết

Mặc dù thành tựu của Semmelweis đã cứu sống rất nhiều sản phụ, lý thuyết của ông gặp phải sự phản đối dữ dội từ giới y học. Các đồng nghiệp cho rằng phát hiện của ông làm tổn hại đến danh dự và chuyên môn của họ, bởi họ không tin rằng chính bản thân họ là nguồn gây ra tử vong cho bệnh nhân. Semmelweis phải đối mặt với sự chỉ trích và cô lập trong suốt phần lớn sự nghiệp.

Cuối đời, Semmelweis bị mắc bệnh tâm thần, có thể do áp lực và căng thẳng từ việc bị cộng đồng y học từ chối. Năm 1865, ông qua đời trong một bệnh viện tâm thần, mà không được công nhận những cống hiến. Chỉ sau khi Louis Pasteur và Joseph Lister chứng minh được thuyết vi khuẩn, những đóng góp của Semmelweis mới được công nhận.

Di sản và tầm quan trọng

Mặc dù bị từ chối khi còn sống, Semmelweis được công nhận là một trong những người tiên phong đầu tiên trong lĩnh vực kiểm soát nhiễm trùng. Khám phá của ông về việc rửa tay và tầm quan trọng của vệ sinh trong y học là một bước tiến lớn, đặt nền móng cho việc phát triển lý thuyết vi khuẩn của Louis Pasteur và kỹ thuật phẫu thuật vô trùng của Joseph Lister.

Hiện nay, Ngày rửa tay toàn cầu (15/10) được tổ chức hàng năm để tôn vinh những đóng góp của ông, và Semmelweis được nhớ đến như một biểu tượng của sự kiên trì và tinh thần tìm kiếm sự thật trong khoa học y học.

Tài liệu tham khảo

1. Nuland, S. B. (2003). The Doctors' Plague: Germs, Childbed Fever, and the Strange Story of Ignác Semmelweis. W.W. Norton & Company.
2. Best, M., & Neuhauser, D. (2004). Ignaz Semmelweis and the birth of infection control. Quality and Safety in Health Care, 13(3), 233–234.

ThS. Nguyễn Yên Hà